“Wase polder is Eurodisney van ambtenaren en natuurfanatici”
Het nieuwste boek van Chris De Stoop, “Dit is mijn hof”, is een bom en werd een succes op de pas beëindigde Boekenbeurs. De technische teksten, pamfletten, opiniestukken in de kranten, essays van actievoerders brachten geen ommekeer in de loopgravenoorlog tussen de haven en de Wase boeren. Dit boek misschien wel. In de Wase polders moest ter compensatie van de havenuitbreiding zogenaamde Nieuwe Wildernis komen, op eis van Natuurpunt en Vlaamse ambtenaren. Deze pseudo-wildernis is dure rommel à la Disney. Jan Creve van Doel 2020 las de hartenkreet van journalist en boer De Stoop en looft zijn literaire Blitzkrieg.
Na het rechte beton met aan de kant de rietkragen, plassen, koeien en op de kop havenkranen en een knoert van een dijk begint een grintweg. Voor Oud Arenberg 111 staat een bestofte auto zonder nummerplaten en een zelfklever met de Vlaamse Leeuw. Dit is alsnog het groene nest van Jan Creve, de ziel van Doel 2020. Hij woont in vogelvlucht op vijf kilometer van Doel. In de kachel branden houtblokken. De entree naar de woonkamer loopt langs een berging en een keuken. Aan de muur pleit een grote affiche voor de vrijlating van Baskische militanten. Baskenland, met 1,5 miljoen inwoners, telt 600 politieke gevangenen verspreid over Spanje. Het EU-land krikt de repressie tot vandaag op en de landen van de unie kijken weg. Politiek Madrid zit vol met woeste ijdeltuiten en dat belooft voor de onafhankelijkheid van Catalonië.
De huurhoeve van Creve, ooit café Het Oud Hoefijzer (zij staat op de 18de-eeuwse Ferrariskaarten), illustreert het anarchisme van de Vlaamse overheid. Zij werd veertig jaar geleden onteigend voor het Baalhoekkanaal, de havenhoop van de jaren zeventig en tachtig. Nadat het kanaalplan geschrapt werd, bood de staat de historische hoeve aan ter verhuring.
Jan Creve: “Zo zijn er in de Wase polders tientallen huizen vervroegd onteigend. Jaren voor het duidelijk werd of er ook iets mee zou gebeuren. Sedert een tijd gaat men nog verder: àlles wordt systematisch afgebroken. Zonder dat men weet of er ooit wel iets in de plaats komt. Alom is het hier bedreigd gebied. Vijftien vierkante kilometer moet weg voor havenuitbreiding en zogezegde natuurcompensatie.
Het historische Scheldedorp Doel wordt al jaren – bewust – prijsgegeven aan rovers en vandalen. Mensen worden er uitgedreven. Deuren en dakramen blijven er open staan tot de huizen zo rot zijn dat ze bijna instorten… Een scenario dat is uitgetekend door Eddy Bruyninckx en Marc van Peel. Met de medeplichtigheid van de Wase Maatschappij Linkerscheldeoever.
Het omliggende polderland wordt vervangen door plastic-natuur, ontworpen op een tekentafel door mensen die vreemd zijn aan de streek, het boerenland niet kennen, afkeer hebben van landbouwers, geen eerbied koesteren voor erfgoed, vol zitten met theoretische ideeën over natuurwaarde, natuurcompensatie en utopieën over Nieuwe Wildernis. Zij zijn fanaten van het maakbare, want alles is in hun ogen kneedbaar, verplaatsbaar, koopbaar…”
‘t Pallieterke: en de Kracht van Verandering?
Jan Creve: “Ik heb het altijd vreemd gevonden hoe er in de Vlaamse Beweging – ook bij een partij als N-VA – steeds grote solidariteit bestond voor de Voerstreek, de Rand rond Brussel, Frans-Vlaanderen. Terwijl die solidariteit compleet afwezig is voor een historisch dorp als Doel, een gans gebied als de Wase polders, dat nog veel acuter en verregaander bedreigd wordt dan eender welke plek in Vlaanderen.
Ere wie ere toekomt, Bart de Wever en Liesbeth Homans zijn de enige politici die ooit de moeite genomen hebben om zich hier uit eerste hand te laten informeren. Kort voor de laatste gemeenteraadsverkiezingen hebben zij in Doel en de polder een halve dag rondgetoerd om alles te zien en zich alles te laten uitleggen. N-VA heeft zich toen lokaal bijzonder sterk geprofileerd op het dossier van Doel en de polders. De hoop bij de mensen in de streek was groot. Niet zozeer in de verwachting dat er een totale ommekeer zou komen. Maar wèl dat er eindelijk een halt zou worden toegeroepen aan de verrottingsstrategie, de pesterijen, de ongelofelijke smeerlapperijen waar bewoners hier al jaren dag in dag uit mee te maken krijgen. Het heeft N-VA in Beveren-Waas een nooit geziene score opgeleverd. Zij deelt er nu de lakens met CD&V. Maar sedert die verkiezingsoverwinning kijkt men inzake Doel en de polder de andere kant op. Omwille van dat kiezersbedrog zijn er intussen al drie raadsleden vertrokken bij N-VA Beveren. De ontgoocheling in N-VA is in het Waasland zeer groot, wat haar bij de volgende verkiezingen in het Waasland ongetwijfeld zuur zal opbreken.”
‘t Pallieterke: de containerisatie van het zeevervoer vraagt steeds meer van een haven als Antwerpen, toch?
Jan Creve: “Is dat zo? Om te beginnen vertraagt de internationale handel. Dat schreef recentelijk The Economist, een méér dan gezaghebbende bron. Logischerwijze zal de vraag naar overslag vertragen of deels stilvallen.
Bovendien is de capaciteit van de Antwerpse containerkades ver van volzet. Alleen al het Deurganckdok beschikt over de capaciteit om de containertrafiek van gàns de Antwerpse haven te behandelen. Maar reder MSC, die naar het Deurganckdok verhuist en veel ruimte achterlaat op de rechteroever, moet maar met de vingers knippen in het kabinet van Marc van Peel om te krijgen wat het eist. Dàt is de reden dat men vlak naast het Deurganckdok nog een veel groter Saeftinghedok wil aanleggen dat dan dwars door Doel snijdt. Niet omdat de haven het nodig heeft, louter omdat MSC dat wil. Ook al geeft dat zo goed als géén meerwaarde. In het begin van de zomer zei een MSC-topman aan Trends dat 55 procent van de containers in de haven van Antwerpen “transshipment” is, dus overslag zonder meer. Laadkisten die worden afgezet en weer opgepikt. Dat levert voor de haven een verwaarloosbare meerwaarde op. De toegevoegde waarde daarvan voor de economie van Vlaanderen is even bijkomstig en toch worden honderden miljoenen euro Vlaams belastinggeld gestopt in dit soort havenexpansie.
Om te beginnen zou de capaciteit die nog altijd ruim voor handen is in de Antwerpse haven efficiënter moeten aangewend worden. En dan is er natuurlijk nog Zeebrugge, waar de containerterminals er ongebruikt bijliggen.”
‘t Pallieterke: Fernand Huts verzet zich tegen het Saeftinghedok. Hij stelt dat dat dok het wegverkeer in Antwerpen en het Waasland, die al in de knoop ligt, volledig zal doen vastlopen.
Jan Creve: “Fernand Huts weet waarover hij spreekt. Hij is bovendien zijn eigen baas en geen marionet van een multinational. Hij heeft gelijk. Voor 100 procent.”
‘t Pallieterke: is Huts een sponsor van Doel 2020?
Jan Creve: “Wat Huts doet voor de streek gaat veel verder. Zo heeft hij kort voor de zomer nog een schitterend evenement opgezet in Doel en Ouden Doel, waarmee hij duidelijk maakte dat het dorp een toekomst heeft. Hij heeft bij Lannoo een prachtig boek uitgegeven over Doel en omstreken en hij maakte onlangs mee een documentaire mogelijk over wat er in Doel en de polder gebeurt. Dat is sponsoring die veel verder gaat dan het actiecomité Doel 2020. Veel betekenisvoller ook.”
‘t Pallieterke: met u is er niet te praten. Jan Creve en Doel 2020 hebben een afkeer van de haven, van de industrie en zij zweren bij kleine gemeenschappen en familiale landbouw…
Jan Creve (fel): “Dat is uiteraard een karikatuur. Doel 2020 noch ik zijn tegen de haven of tegen de havenexpansie, maar wel vechten wij al twintig jaar tegen de brutale en ondemocratische manier waarop die uitbreidingen en annexaties verlopen. Fundamentele vragen worden vermeden. Wat is de plaats van de economie in de samenleving? Wat is de waarde van een historisch dorp en een historisch landschap met hun tradities, teelten en mensen? De zogezegde tegenstelling tussen het Waasland en Antwerpen die steeds herleid wordt tot een kwestie van kosten en baten is daarbij een bijkomstigheid, het gaat om veel fundamentelere dingen. Wat dat praten betreft: wij hebben àltijd, al achttien jaar lang, duidelijk gemaakt dat wij willen dialogeren.
Maar denkt u dat er kan overlegd worden met mensen als Marc van Peel, Eddy Bruyninckx, Patrick Meire van de Universiteit Antwerpen of de leiding van Natuurpunt? Als dat gebeurd was, waren er misschien vele miljoenen euro voor zinloze projecten bespaard gebleven. Neen, zij ontvluchten de mensen van de polder liever dan in dialoog te gaan.
Ik wil iedereen rondleiden in de polder en tonen hoe het er hier, in de zogenaamde Nieuwe Wildernis, echt aan toegaat. Waar de elektrische omheiningen staan rond de nepnatuur om de vossen buiten te houden, waar honderden bomen gekapt worden om de roofvogels weg te houden van de weidevogels, waar samen met de oude boerderijen de zwaluw, de kneut en de kerkuil worden opgeruimd omdat ze niet op het lijstje staan van de soorten die men juist dààr in stand wil houden. De Vlaamse administratie pleegt een staatsgreep in de Wase polders. En Natuurpunt is omgekocht door het Havenbedrijf met door de haven betaalde werknemers en een zitje in de raad van bestuur. Veel leden beseffen niet wat de top van Natuurpunt hier bekokstooft.”
‘t Pallieterke: de Nieuwe Wildernis is een dada van deze lichting van Natuurpunt’ers?
Jan Creve: “Dan toch van een deel van diegenen die het nu voor het zeggen hebben bij Natuurpunt. Het is een mooie illustratie van hoe wereldvreemd die dames en heren zijn. Ik hoop dat het boek van De Stoop ook daar zal leiden tot discussie, tot vragen aan het bestuur over werkelijkheidszin. Over de verhouding tussen landbouw, natuur en bewoning, over de natuurwaarde van een cultuurlandschap.
Dat de landbouw in Vlaanderen intussen steeds grootschaliger geëvolueerd is, inderdaad verder weg van de natuur, is geen reden om de boeren tot publieke vijand nummer één uit te roepen. Zij zijn in dit verhaal een onmisbare partner. Trouwens, het is onbegrijpelijk hoe in deze natuurcompensatiepolitiek de waarde van het historische polderlandschap rond Doel systematisch genegeerd wordt. Het tijdschrift Monumenten & Landschappen van de Vlaamse overheidsdienst Onroerend Erfgoed publiceerde dit jaar een gans nummer over de uniciteit van de polders rond Doel. Maar die polders worden ondertussen wel kapotgereden en afgegraven door de bulldozers van diezelfde overheid.”
‘t Pallieterke: de Boerenbond moet toch “Halt!” geroepen hebben?
Jan Creve: “De nationale leiding belijdt met de mond de belangen van de Wase boeren maar in de praktijk geeft ze kritiekloos voorrang aan de belangen van de CD&V, haar zuil, en de havenpolitiek van die partij. Ten koste van de familiebedrijven in de Wase polders. Tegenover de leden geeft men af op ‘de groenen’ die men met de vinger wijst voor de natuurcompensaties, maar tegen de CD&V-minister die met haar administratie rechtstreeks verantwoordelijk is voor de uitwerking van al die natuurcompensatieplannen valt uiteraard geen onvertogen woord.
De Wase boeren zijn door hun eigen organisatie eenvoudigweg bedrogen. Dat heeft hier twee jaar geleden tot een opstand geleid tegen de Boerenbond. Voorzitter Van Themsche is toen met de staart tussen de benen moeten gaan lopen op een informatievergadering met 200 boeren. De verscheurde lidkaarten vlogen hem om de oren.”
‘t Pallieterke: de Boerenbond schreit over de sukkelaars van boeren in het zuidelijk halfrond.
Jan Creve: “De aandacht voor de boeren in het zuiden is volkomen terecht, maar voor de boeren van het Waasland worden geen tranen geplengd. De BB zegt de familiale landbouw waar ook prioritair te verdedigen. Daar is in de praktijk dan toch niet veel van te merken. De BB is vooral een grote economisch-financiële macht, nauw verweven in een belangennetwerk. En de Vlaamse boeren zijn er om de ledenlijsten te bevolken.”
Frans Crols
Creve zijn wortels
Jan Creve, geboren in Temse in een boerengezin, is verwant met de Vlaamse Beweging. Professioneel geeft de onvermoeibare actieman geschiedenis aan de broederschool in Sint-Niklaas. Hij was de spil van het blad Vrijbuiter en hij denkt na over kleinschaligheid, gemeenschapszin, globalisering en minderheidsvolkeren.
Doel 2020 is geen ledenvereniging, maar een netwerk, met een kern van twintig tot dertig mensen uit het Waasland en ver daarbuiten. Het oogmerk van de club is weidser en internationaler dan de kommer van Doel en ommeland. Vrije bijdragen financieren de acties en de communicatie van de groep. Het boek “Waarom Doel en de polder (niet) weg moeten” (editie 2013) is te verkrijgen bij Doel 2020 tegen 12 euro (verzendingskosten inbegrepen). Te storten op BE 26 4186 0588 9129.
Meer info over Doel 2020: www.Doel2020.org
Chris de Stoop, talent voor ambras
“Het Waaslandboek van De Stoop grijpt naar de keel”, getuigt Jan Creve. “Het spreekt veel mensen aan. Het boek is pas uit en er is reeds een tweede editie, waarvoor – het boek handelt ook over de Hedwigepolder – reclame gemaakt wordt tot in Nederland. Chris de Stoop is een sterk merk; de man heeft het talent dat hij voor maatschappelijke en politieke problemen de muren van de stilte weet te doorbreken. Ik denk onder meer aan zijn succesvolle strijd tegen de vrouwenhandel, waarvoor hij zelfs een koning in beweging kreeg.
Zijn polderboek is een ontroerende en eerlijke mengeling van de wanhoop die leeft in de polder, de problemen op zijn familiale hoeve in de Zaligempolder, de dood van zijn oudste broer die het hof voortzette en de groeiende dementie van zijn moeder, een boerin die vocht en investeerde voor een traditioneel landbouwbedrijf. Chris vermijdt het karikaturale.
Hij werkt als een gewetensvol journalist die jarenlang observeert, dialogeert en rechercheert. “Dit is mijn hof” overdrijft niet, romantiseert niks en staat dicht bij de mensen. Spijtig is dat dergelijk boek, buiten een schaars interview en gebekvecht in vrije tribunes in de krant, te stil voorbij trekt. Maar ik geloof rotsvast in het succes van zijn missie om mensen via deze weg bewust te maken. Hopelijk veroorzaken de vele kopers een ommekeer in de vastgevroren posities van de Natuurpunt’ers, de politici en de havenbonzen.”
